Vôi là chất xử lý môi trường phổ biến nhất trong nuôi trồng thủy sản. Vôi có nhiều tác dụng, rẻ tiền và cũng dễ sử dụng. Tuy nhiên, vôi cũng có nhiều loại với công dụng và cách sử dụng khác nhau.
Các loại vôi thường sử dụng hiện nay
-
Vôi nóng
Vôi nóng (vôi nung/vôi sống): thành phần chủ yếu là CaO. Vôi nóng khi cho vào nước sẽ xảy ra phản ứng tỏa nhiệt:
CaO + H2O => Ca(OH)2 + nhiệt
Phản ứng này làm tăng pH và tăng độ kiềm cho nước ao. Do đó, vôi nóng thường được sử dụng để làm tăng pH và kiềm cho các ao nuôi thủy sản.
Ngoài ra, nhờ khả năng sinh nhiệt và tăng mạnh pH trong thời gian ngắn nên vôi nóng còn có tính khử khuẩn và các thể tiêu diệt các mầm bệnh tồn lưu trong ao. Người ta thường rải vôi nóng khi cải tạo ao để ngăn ngừa dịch bệnh xảy ra.
Vôi nóng còn được ứng dụng để kiểm soát lượng tảo trong do bản chất vôi nóng khử bớt được hàm lượng phot pho trong nước, không cho tảo bùng phát quá mức.
Ngoài ra vôi nóng còn có tác dụng khử phèn do rửa trôi, xì phèn, trung hòa axit trong nước mưa và làm trong nước.
-
Vôi đá xay
Vôi đá xay (vôi canxi, vôi nông nghiệp) có thành phần là CaCO3. Vôi canxi khó tan trong nước (là loại vôi hòa tan có điều kiện khi pH < 8,3), nên khi tạt vào nước thường để lại phần xác không tan.
Tác dụng chính của Vôi canxi giúp làm ổn định hệ đệm và pH của nước, vôi canxi cũng được sử dụng để tăng pH và kiềm cho ao nuôi nhưng tác dụng không cao bằng vôi nóng. Tuy nhiên, vôi đá lại an toàn hơn khi sử dùng nên có thể dùng được cho các ao tôm còn nhỏ. Sử dụng vôi canxi nhiều có thể kích thích tảo phát triển mạnh vào ban ngày. Vì tính chất ít tan trong nước nên khi dùng trên ao bạt cần lưu ý sử dụng liều lượng thích hợp và sifon ra ngoài.
-
Vôi đen
Vôi đen hay dolomite có thành phần là CaMg(CO3)2. Vôi đen cũng được sử dụng để tăng kiềm, cung cấp Ca và Mg cho ao nuôi.
Thông thường thì vôi dolomite dùng chính trong quá trình cải tảo ao ban đầu dành cho ao đất để ổn định hệ đệm của nước. Xu hướng sử dụng vôi Dolomite chủ yếu phục vụ cho công tác gây màu là chính.
Tuy nhiên vôi Dolomite cũng khó tan giống như vôi đá (CaCO3), cũng gây bùng phát tảo và thay đổi chất lượng nước nếu sử dụng quá nhiều.
- Liều lượng sử dụng vôi trong xử lý tình huống:
– Cải tạo nền đáy ao ban đầu (dành cho ao đất có pH đất từ 5.5 – 6.0): 100 kg vôi nóng + 100kg Canxi + 100 kg Dolomite cho 1000m2. Tùy vào điều kiện đáy ao, thổ nhưỡng của vùng nuôi và pH của đất để điều chỉnh liều lượng phù hợp.
– Xử lý cải tạo ao trong ao bạt: pha vôi nóng CaO thành vôi tôi dạng sệt với lượng 100 kg /1000 m2 rồi quét lên mặt bạt để hạn chế các mầm bệnh nguy hiểm như vi khuẩn, virus, EHP,…
– Đối với những mô hình nuôi sử dụng nước giếng ngầm thì tại ao sẵn sàng cần dùng: 50 – 70 kg vôi CaO/1.000 m3 để khử phèn và ổn định chất lượng nước
– Kích thích tảo phát triển và gây màu cho ao đất: 20 – 25 kg vôi Dolomite / 1000 m3 nước, nên sử dụng lúc 10 – 11 giờ sáng (thời điểm có nắng).
– Trung hòa axit nước mưa khi mưa lớn, rửa trôi phèn, xì phèn tiềm tàng: 20 – 25 kg CaO / 1000m3.
– Tăng pH: Sử dụng mỗi lần 15 – 20 kg vôi nóng/1000m3, nên dùng lúc 9-11h sáng để có tác dụng nâng pH tốt nhất. Dùng liên tục hàng ngày đến khi đạt pH như mong muốn.
– Tăng kiềm và ổn định độ kiềm: dùng hỗn hợp 10 kg vôi nóng CaO + 5 kg sodium bicarbonate + 3 kg Ri – K1000 (xem link Ri – K1000)cho 1000 m3 nước. Dùng liên tục 2 -3 đêm hoặc đến khi độ kiềm đạt >120 ppm.
– Sử dụng vi sinh kết hợp với vôi nóng và thay nước để cắt giảm tảo: Tùy theo màu nước đậm hay nhạt mà sử dụng liều lượng khác nhau.
Nếu tảo chỉ mức hơi đậm, chỉ cần sử dụng 1 gói Ri – BAC (xem link Ri – BAC )+ 3 kg mật đường sục khí trong 4-5 giờ dùng cho 1.500 m3 nước và tạt lúc 10 – 12 giờ đêm.
Trường hợp nước lên màu quá đậm, kết hợp thay > 30% nước và sử dụng 15 – 20 kg vôi nóng CaO lúc 11-12 giờ đêm, sau khi dùng CaO 1 giờ tiếp tục dùng 1 gói Ri – BAC (xem link Ri – BAC) (đã được sục khí trước với đường / mật đường) để chuyển tảo an toàn, ổn định môi trường mà vẫn mang lại hiệu quả cao.
Trên đây chỉ là một số kinh nghiệm sử dụng vôi trên thực tế, ngoài ra các loại vôi còn có rất nhiều công dụng khác nhưng điều này tùy thuộc vào kinh nghiệm của mỗi người. Nhưng lưu ý cần chọn lựa chất lượng của vôi, độ tinh mịn và ít lẫn tạp chất để trong quá trình áp dụng mang lại hiệu quả cao.
